ΓΙΟΚ ΤΖΑΝΙΜ του Δημήτρη Τσαλίδη (ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΝΕΦΕΛΗ)
Ένα βιβλίο που έρχεται κατευθείαν από τα στενά σοκάκια της Πόλης και κουβαλάει το άρωμα των ανθρώπων της, των Ρωμιών που αγάπησαν τον τόπο εκείνο σαν πατρίδα τους κι ας ήταν ολοφάνερο οτι δεν ηταν.....
Κεντρικό πρόσωπο η Αγγέλκω, μια γυναίκα δεσποτική και ταυτόχρονα στοργική, αθυρόστομη, ενδεχομένως τυραννική για τους γύρω της, αλλά και αισθαντική, ανοιχτή στις απολαύσεις της ζωής, εντελώς ξεχωριστή. Mέσα από τις συχνές περιπλανήσεις της προβάλλει ολοζώντανη η τοπογραφία της Kωνσταντινούπολης, με το Πέραν και τις εξοχές της, τα εξωτικά τοπωνύμια, τους κατοίκους και τα ήθη τους. Eδώ η Πόλη δεν είναι διάκοσμος ούτε λειτουργεί ως σύμβολο· η Πόλη είναι, πλάι στην Aγγέλκω, ο πρωταγωνιστής της αφήγησης, καθώς οι διάφορες περιοχές της, μέσα από τις μετακινήσεις της ή τις αναμνήσεις των βασικών προσώπων, δίνουν την αφορμή για να αναπτυχθούν πολλά επεισόδια.
Η ιδιωματική γλώσσα που ο συγγραφέας χρησιμοποιεί ενισχύει την αυθεντικότητα του κειμένου και έχουσα κι εγώ κάποιες μνήμες, μου τις ξύπνησε, ώρες ώρες νόμιζα οτι άκουγα την θεία μου ή την γιαγιά μου να μιλάνε. Οι ατελείωτες λεπτομέρειες που περιέγραφαν την καθημερινότητα, σ' έκαναν τελικά να δεις ολοζώντανα μπροστά σου τις συνήθειες των απλών και καθημερινών ανθρώπων της εποχής.
Οι όποιες αντιρρήσεις μου, έχουν να κάνουν με τον τρόπο της αφήγησης, που δεν ακολουθεί μια χρονολογική άφηγηματική σειρά γεγονός που πολλές φορές εμένα προσωπικά με κούραζε και με μπέρδευε. Η ατελείωτη εισροή προσώπων με την προσθήκη της προσωπικής τους ιστορίας ήταν στιγμές που με αποσυντόνιζε και με έκανε ν' ανατρέχω σε προηγούμενες σελίδες αναζητώντας την ιστορία εκεί που την άφησα.
Το χειρότερο, που δυστυχώς το έχω συναντήσει και σε άλλα βιβλία, είναι το λεξιλόγιο στο τέλος του βιβλίου. Δεν υπάρχει χειρότερο, από το να σταματάς το διάβασμα και ν' ανατρέχεις στις πίσω σελίδες για να μάθεις τι σημαίνει η άγνωστη λέξη που συνάντησες στο κείμενο. Όταν επιστρέφω έχω χάσει τον ειρμό, αλλά και μ' έχει αποσπάσει από την γλύκα της ανάγνωσης. Και ειδικά το ΓΙΟΚ ΤΖΑΝΙΜ ήταν στιγμές πολύ γλυκό.
Τα γεγονότα του '55 θα έλεγα οτι απλώς αναφέρονται και μάλιστα από αρκετή απόσταση από τον συγγραφέα, σαν να κατέγραφε με ντοκυμαντερίστικη άποψη την πιο μαύρη σελίδα στην ιστορία των Ελλήνων της Πόλης, αλλά κι έτσι ακόμα, δίνει πολύ καλά στον αναγνώστη να καταλάβει τις θηριωδίες των Τούρκων στα Σεπτεμβριανά.
Αν το επιλέξετε για να συντροφέψει τις καλοκαιρινές διακοπές, δεν θα περάσετε άσχημα.....